Wady wzroku dotykają coraz większej liczby pacjentów – już prawie 2,5 miliarda ludzi na całym świecie ma wadę wzroku. Wady wzroku to nic innego, jak niezdolność oka do prawidłowego ogniskowania obrazu na siatkówce. Aby zrozumieć patogenezę ich powstania, warto poznać fizjologię procesu widzenia.
Oko – złożony układ optyczny
Padające na oko światło przechodzi przez rogówkę, a następnie dociera w głąb oka przez źrenicę regulowaną tęczówką. Kolejnym etapem jest załamanie światła przez soczewkę, a następnie przetworzenie impulsu świetlnego na sygnał nerwowy w siatkówce. Soczewka przejmuje promienie świetlne z rogówki i skupia je w jednym miejscu. Ma ona zdolność do zmiany kształtu, czyli akomodacji. Najczęściej wada wzroku wynika z zaburzenia budowy gałki ocznej, zmiany promienia krzywizny rogówki i utraty zdolności akomodacyjnych soczewki.
Krótkowzroczność – wada wzroku XXI wieku
Przyczyną krótkowzroczności jest wydłużona gałka oczna lub zbyt wypukła soczewka; wtedy obraz powstaje przed siatkówką, co daje objaw niewyraźnego obrazu odległych przedmiotów. Stąd wynika konieczność nadmiernego zbliżania się do książki czy monitora. Krótkowzroczność może być uwarunkowana genetycznie, jednak jej rozwojowi sprzyjają także nieprawidłowe nawyki pracy wzrokowej. Zapewne to jest przyczyną tego, ze krótkowzroczność to jedna z najczęstszych wad wzroku. Dotyka niemal 80% młodzieży szkolnej, a według szacunków do 2050 roku krótkowzroczność będzie się musiała z nią zmierzyć blisko połowa ludzkości.
Jakie nieodpowiednie nawyki sprzyjają rozwojowi krótkowzroczności? To czytanie na leżąco, z odległości bliższej niż 50 cm, nieodpowiednie oświetlenie podczas czytania i brak przerw podczas długotrwałej pracy wzrokowej (przede wszystkim praca przy komputerze) i przyjemności związanych z urządzeniami mobilnymi. Oczy powinny być równomiernie przyzwyczajone do widzenia bliży jak i dali.
Dalekowzroczność – nabyta i fizjologiczna wada wzroku
Przyczynami nadwzroczności są skrócenie gałki ocznej lub zbyt płaska soczewka. Obraz powstający za siatkówką zaburza widzenie przedmiotów bliskich. Dalekowzroczność jest uwarunkowana genetycznie i dotyka ok. 20% dorosłych. Warto wspomnieć o fizjologicznej nadwzroczności u dzieci, która zmniejsza się wraz ze wzrostem gałki ocznej oraz nadwzroczności starczej po 70 r. ż. Często nadwzroczność starcza jest błędnie mylona z prezbiopią (starczowzrocznością).
Nadwzroczność objawia się nieostrym widzeniem bliskich przedmiotów, zmęczeniem i łzawieniem oczu, bólami głowy.
Astygmatyzm – świat widziany w krzywym świetle
Ta wada wzroku wynika z nieprawidłowej krzywizny rogówki lub soczewki, co powoduje skupienie promieni świetlnych w dwóch lub więcej ogniskach na siatkówce. Wada może mieć charakter wrodzony lub nabyty, gdy wynika z urazów rogówki.
Astygmatyzm manifestuje się niewyraźnym widzeniem, mrużeniem oczu, pocieraniem oczu, przekrzywianiem głowy i zaburzeniami poczucia przestrzeni.
Wada wzroku u dziecka
Szczególnym wyzwaniem diagnostycznym jest rozpoznanie wady wzroku u dziecka, zwłaszcza małego, które nie potrafi wyartykułować dolegliwości. U małych dzieci często występuje tarcie oczu, przekrzywianie głowy i częste potykanie się. U dzieci w wieku szkolnym wadom wzroku może towarzyszyć ból głowy, niechęć do udziału w aktywności ruchowej i problemy z nauką.
Podsumowanie
Diagnoza wady wzroku jest szczególnie kłopotliwa u małych dzieci, dlatego są one badane w pierwszych miesiącach i latach życia przez lekarza pediatrę jak i okulistę. Niezależnie od wieku powinniśmy zwrócić baczną uwagę na pierwsze dolegliwości, utrudniające poprawne widzenie i interpretowanie otaczającego nas świata. Więcej tym jak rozpoznać wadę wzroku w Skąd się biorą wady wzroku oraz w wyniku konsultacji ze specjalistą.